Miku im i mirë nga Nju – Jorku, me origjinë nga Trieshi i Malësisë, humanisti dhe veprimtari i njohur i diasporës shqiptare, Zef Gjokaj, më dhuroi kësaj verë në restorantin “ Ponte” në Ulqin, derisa pinim kafen e mëngjesit, një fotografi, nga një tubim vëllazëror i fisit Gjokaj. Nuk e di por u entuziasmova me këtë numër kaq të madh njerëzish-trieshjanë të grupmoshave e profesioneve të ndryshme të këtij fisi, sidomos për dashurinë që shprehin ata për njëri-tjetrin, për vendlindjen, për gjuhën shqipe, për ruajtjen e dokeve dhe zakoneve të të parëve të tyre në Amerikën e largët, ku jetojnë e veprojnë më se katër dekada. Për këta mërgimtarë të fisit Gjokaj malli dhe dashuria për vendlindje janë të dyfishta. Me mëndje dhe ëndrrat që shohin natën e kalojnë në vendlindje, ndërsa në realitet ditën e kalojnë në punët e pëprditshme të rënda në Nuju-Jork dhe Detroit. “ E zakonshme si e shumë emigrantëve të tjerë. Punojmë shumë , por përpiqemi të takohemi dhe të njihemi me njëri – tjetrin, të “ mbushim “ atë “ boshllëk” që krijohet vetvetiu larg mjedisit, fqinjësi , shoqëri e miqësi e afërt që nuk mungon në Malësi, respektivisht në Triesh, prej nga jemi shpërngulur kaherë dhe kemi ardhur në Shtete të Bashkuara të Amerikës në kërkim të një jete më të mirë, për një të ardhme më të sigurtë”, thotë Zefi, i cili çdo vjet rregullisht vjen nga SHBA-të për ta vizituar vendlindjen e tij të dashur – Ulqinin dhe Malësinë, familjarët, farefisin dhe shokët. Ai më njofton se vëllazëria ( fisi) Gjokaj me banim në Nju-Jork dhe Detroit nga viti 1992 e këndej për çdo vit më 4 korrik, që përkon me Ditën e Pavarësisë së SHBA-së, tubohen në Qendrën Kulturore Artistike Kroate në Detroit.
Më i vjetri i këtij fisi Prëlë Gjokaj, 81 vjeç, i cili u largua nga vendlindja dhe shkeli tokën e premtuar, në një bisedë telefonike para pak ditësh më tha se ky bashkim familjar i Gjokajve, i cili tashmë është bërë tradicional, është organizuar për herë të parë para 19 vjetësh falë nismës së djalit të tij Markut. “ Qëllimi kryersor i këtij takimi ( pikniku) ka qenë dhe është mbi të gjitha njohja dhe forcimi vëllazëror e tradicional i trashëguar nga të parët tanë. Në këto takime, që fillojnë në mëngjes dhe zgjasin deri në mesnatë, krahas shijimit të ushqimeve tradicionale me bollëk, këndohet, luhet, vallëzohet, bisedohet, burra , gra, pleq e fëmijë kujt i shkon më shumë muhabeti. Kjo është mënyra më e mirë, ndoshta edhe e vetmja për mërgimtarët Gjokaj, që një herë në vit të takohemi, të gjithë së bashku në një vend, të flasim , të qeshim e të lujamë bashkërisht, të çmallemi e të duhemi me njëri-tjetrin, të mbajmë gjallë lidhjen me vendlindjen, me vëllezërit e motrat, me prindërit, më gjyshërit, për t’i treguar brezit më të ri që ka lindur në Amerikë se nga erdhëm dhe ku janë rrënjët tona, se kush janë të afërmit tanë, për të mbajtur kështu lidhjet brenda gjakut”, pohon Prëla.
Në gjykimin tim nuk ka gjë më të çmuar, për secilin shqiptar në mërgim, se sa të mbajë gjallë shqiptarinë si një trashëgim i natyrshëm nga gjyshërit tek nipërit e mbesat. Të lumtur e fatlum janë ata familjarë shqiptaro-amerikanë që, krahas angazhimit për integrimin sa më të shpejt të fëmijëve të tyre në vend të huaj, arrijnë t’i mësojnë ata të komunikojnë në gjuhën shqipe, që është një nga pasuritë më të mëdha në emigracion.
Ky shembull i fisit Gjokaj në Amerikë, të cilin veç kanë filluar ta ndjekin edhe Berishajt, Sinishtajt,Palushajt e ndonjë fis tjetër nga Malësia, dëshmon interesimin dhe dashurinë që kanë ata në radhë të parë për veten e tyre në drejtim të ruajtjes së gjuhës, kulturës dhe identitetit kombëtar shqiptar.
Nga Gjekë Gjonaj, Ulqin