Dilemat e regjistrimit të popullsisë

Propozimi nga një OJQ që në regjistrimin e ardhshëm të popullsisë që do të mbahet në Mal të Zi në muajin prill të vitit të ardhshëm që mos të evidentohet struktura kombëtare, gjuhësore e fetare e popullsisë sikurse në regjistrimet e deritashme(1948-2011) është irituese dhe e papranueshme, sepse çdo qytetar përveç emrit dhe mbiemrit ka identitetin  e vet, ndërsa çdo eliminim i këtyre strukturave  është  mohim i  të drejtave e lirive të qytetarëve në përgjithësi e pakicave kombëtare në veçanti, sidomos për ne shqiptarët  sepse do të eliminohej instituti i aksionit afirmativ  si dhe përfaqësimi i tyre autentik, andaj si i tillë ky propozim është i pa pranueshëm dhe diskriminues.

Nga Nail  Draga

Ditë më parë opinioni në Mal të Zi është njohtuar me propozimin nga  Qendra e Tranzicionit Demokratik(CDT) ka të bëjë me regjistrimin e popullsisë duhet të organizohet gjatë muajit prill të vitit të ardhshëm. Propozimi është drejtuar në adresa të ndryshme si presidentit të Malit të Zi, kryetarit të Kuvendit të Malit të Zi, kryeministrit aktual, mandatarit për formimin e qeverisë, partive politike etj., duke njoftuar me propozimin qe ka të bëjë me iniciativën për mos deklarimin e qytetarëve sipas përkatësisë nacionale, fetare e gjuhësore(!). Dhe për çudi një propozim i tillë u bë objekt reagimi i subjektëve politike, shoqërisë civile e individëve të ndryshëm, duke shprehur pikëpamjet e tyre në lidhje me këtë çështje e cila këtuqë nga fillimi ka marrë përmasa politizuese.

Dilema e identitetit

Nuk ka dilemë se një propozim i tillë jep për të kuptuar se kemi të bëjmë me një mjedis ku qytetarët nuk  janë të vetdijshëm  se kush janë e çka janë, përkatësisht kanë  dilema sa i përketët identitetit të tyre kombëtar, fetar e gjuhësor. Por, thënë më se buti kemi të bëjmë me   nençmim të dinjitetit të qytetarëve. Sepse një propozim i tillë nuk mund të dëshifrohet ndryshe në këtë kohë të pluralizmit ku qytetarët kanë mundësi të deklarohen lirshëm, në çdo pyetje në fletën e regjistrimit.

Por siç duket realiteti  politik ka ndryshuar nga del se deri më tash pushteti ka pasur monopol, duke prezantuar strukturën e popullsisë sipas interesit të tyre, qe jep për të kuptuar se në të kaluarën janë bërë manipulime në këtë drejtim. Dhe këtu qendron çështja se një regjistrim objektiv do të ofrojë të dhëna tjera numërike e jo si deri më tash të cilat janë prezantuar opinionit. Kryesisht është fjala për pjesëtarët e popullit serb të cilët  realisht janë më tepër se sa i ka paraqitur deri më tash statistika zyrtare. Ndërsa në pozitë më të favorshme nuk janë as pjesëtarët e popullit boshnjak, shqiptar e ati kroat, që dëshmohetnga analiza e të dhënave në regjistrimet e popullsisë nga viti 1948 e më pas.

Nga regjistrimet ideologjike ato pluraliste

Regjistrimi i pare i popullsisë pas Luftës Dytë Botërore Mal Zi u mbajt vitin 1948 dhe ofrojë dhënat e para sipasstrukturës kombëtare qytetarëve, e drejt kjo e mohuar parë(përveç serbëve). Kështu këtë vit si malazez janë deklaruar   90.67%, serb  1.78 %, ndërsa shqiptarë       5.15%.  Kujtojmë me këtë rast se regjistrimet e popullsisë kohën e monizmit ishin ideologjike dhe dhënat e ndryshme duhet trajtuar kontekst rrethanave politike kohës, ku nuk kanë munguardiskriminimi përkatësisht manipulimet me strukturën kombëtare popullsisë. këtë aspekt rasti i serbëve paraqet rast specifiksepse dhënat dëshmojnë me mundësinë e manipulimit  numrit tyre deri regjistrimet e vitit 1991. Sepse nuk mund arsyetohet me asnjë argument pjesëmarrja e serbëve vitin1948 me 1.78%, duke e ditur se ata ishin shumë, e dhënë kjoe cila ishte e diskutueshme  deri vitin 1991.

këtë aspekt nuk kanë qenë pozitë favorshme as shqiptarët, cilët vazhdimisht ishin nga 5-7%, e dhënë e cilanuk ishte objektive sepse shqiptarë ka pasur tepër. Ndërsaboshnjakët nuk ishin pranuar me këtë emër por me përkatësinë fetare si muslimanë dhe me numër pa përfillshëm kuadër popullsisë përgjithshme, duke i trajtuar kryesishtsi malazez aspektin kombëtar.

Vetëm regjistrimet e popullsisë pluralizëm, pas vitit 1991, ofruan mundësi paraqitjes me objektive strukturëskombëtare popullsisë Mal Zi, duke eliminuardeformimet strukturore kohës moniste. Një dukuri e tillë ishteidentike gjitha vendet e ish kampit socialist, ku as   Mali i Zi nuk është përjashtim.

Identiteti i mohuar apo manipulimi i programuar

Ndryshimet theksuara strukturën kombëtare popullsisë janë paraqitur pas vitit 1991, me miratimin e pluralizmit, ku mundësia e deklarimit ka qenë e lirë, ndërsa rastii serbëve është  dëshmi e një ndryshimi strukturor. Kështu vitin 1991, sipas regjistimit popullsië janë deklaruar si serb9.34 %, ndërsa regjistrimin vijues vitin 2003 janëdeklaruar 31.99%, ndërsa vitin 2011, ishin 28.73%. Të dhënate tilla dëshmojnë numri i serbëve është trefishuar, paraqetrast për hulumtim   dëshmohet  me regjistrimin objektiv krahasim kohën e monizmit. Nga ana tjetër malazezët kanëpësuar një rënie drastike nga viti 1948 ishin 90.67% 44.98%, vitin 2011, nga del se ka ekzistuar manipulimi ievidentimit qytetarëve aspektin kombëtar nga ana e pushtetit kohës. Nuk ka dilemë se numri I serbëve Mal Zi është pa dyshim paku një e treta e popullsisë përgjithshme, sipas gjitha gjasave kjo pjesëmarrje do rritet gjithnjë ku regjistrimi vitin 2021 do dëshmoj me konkretisht një konstatim tillë.

Regjistrimi duhet paraqesë gjendjën reale demografike

Inicuesit e një propozimi tillë mbeshtetët   praktikëneuropiane   pyetjet për çështjet e tilla nuk janë obligative, ndërsa harrojnë se është e drejt autonome e cilit indvid deklarohet se kush është aspektin kombëtar, gjuhësor e fetar. Ndërsa për ata cilët nuk dëshirojnë deklarohen mundësia kaekzistuar edhe parë, por ka qenë një numër minimal e kanë shfrytëzuar a mundësi. Duke marrë parasysh se deri tash këto rubrika kanë qenë standarde regjistrimet e popullsisë(1948-2011) duke paraqitur identitetin dhepjesëmarrjën   popullsinë e përgjithshme pjesëtarëve popujve ndryshëm, çdo devijim këtë aspekt është dështimme pasoja shoqërore. Ndërsa koncepti i shtetit  qytetar këtëmjedis pakonsoliduar ma tepër ka karakter marketingutpolitik se sa realitetit shoqëror.

Pikërisht duke njohur rrethanat shoqërore këtë mjedis drejtë bëhët pyetja se çfarë mund jetë një regjistrim i tillë ipopullsisë pa strukturat e identitetit siç janë ajo nacionale, fetaree gjuhësore. Ose edhe qartë kush i frigohet realitetitdemografik Mal Zi si bashkësi multinacionale, multikulturore e multifetare, e popujve ndryshëm.

Pasi një propozim i tillë ndodhi pas zgjedhjeve parlamentare 30 gushtit 2020, ku DPS-i i humbi zgjedhjet për parën herë pluralizëm pas tridhjetë viteve, andaj nuk ka dilemë se njëpropozim I tillë është sponzorizuar nga ana e tyre, për qellime veçanta.

Nuk ka dilemë se regjistrimi i popullsisë paraqet sfidë për ata cilët kanë manipuluar kaluarën, andaj kanë frigë nga dhënat objektive. Andaj kësaj radhe janë gjasat maksimale regjistrimi jetë objektiv për parën herë sepse nga viti 1948-2011, ka qenë i realizuar nën regjinë e pushtetit, andaj pushteti iri duhet tregohet profesional duke eliminuar dilemat lidhjeme strukturën nacionale, gjuhësore e fetare mënyrë objektive këtë mjedis.  

Propozim  diskriminues

vendet e qytetëruara dhe demokratike regjistrimi I popullsisëparaqet çështje statistikës demografike, duke ofruar dhënashumëdimensionale për qytetarët e vendit përkatës. Por, kurkemi bëjmë me Malin e Zi, situata është tjetër fare sepse kemi bëjmë me një mjedis ndarë  dhe pakonsoliduar. Dhe nganjë gjendje tillë askush Mal Zi regjistrimin nuk e trajtonsi çështje teknike statistikore, por ekskluzivisht   me përmasapolitike.

Andaj, deklaratat e ndryshme nga disa vetëquajtur analistë se Regjistrimi i popullsisë do ndikojë përçarjen e popullsisëështë manipulim i opinionit, sepse një dukuri e tillë këtu ka qenëe vazhdueshme qe është dëshmuar praktikë nga viti 2006, me rastin e refrendumit për pavarësi   Malit Zi.
Ndërsa çdo tentim edhe   formë propozimi për eliminuardeklarimin e lirë qytetarëve sipas përkatësisë kombëtare, gjuhësore e fetare është ide e dështuar, përkatësisht mohim idemokracisë, është kundër barazisë nacionale e qytetare Mal Zi përgjithësi e popujve pakicë veçanti, sepse do eliminohej instituti i aksionit afirmativ  si dhe përfaqësimi i tyreautentik, andaj si i tillë është i pa pranueshëm dhe diskriminues.

Përfundimisht iniciativa nga një organizatë joqeveritare përkufizimin e drejtës se deklarimit qytetarëve për përkatësinëe tyre kombëtare, gjuhësore dhe fetare, paraqet mohimin e lirivedhe drejtave njeriut si dhe vet demokracisë. Andaj njëiniciativë tillë e vlerësojmë si pa bazë dhe irituese përqytetarët  dhe opinionin e gjerë Mal Zi, këtë kohë pandemisë.

( 3 nëntor 2020)