Nga: Dr. Pashko R. Camaj, Doktor i Shkencave të Shëndetit Publik *
Në Shtetet e Bashkuara (SHBA), mesatarja ditore e rasteve tëreja të Covid-19 ka vazhduar në rënie të vazhdueshme duke shënuar një pikë të tërëndësishme në rrugën për t’i dhënë fund pandemisë globale. Mesatarja shtatë-ditore e rasteve të reja tëCovid-19, e 1 qershorit, ra në 11,239, sipas të dhënave tëUniversitetit Johns Hopkins. Nisur nga numri i javëve të fundit, është hera e parë që mesatarja shtatë ditore e rasteve të reja tëCovid-19 në Shtetet e Bashkuara ishte nën 20,000 shifër kjo qënuk shënohej që nga marsi i kaluar. Përveç kësaj, të dhënat e Qendrave për Kontrollin e Sëmundjeve kohët e funditkonfirmuan se më shumë se gjysma e të rriturve amerikanë tani janë vaksinuar plotësisht ndaj Covid-19. Këto numra të rinjvijnë në kohën kur qyteti i Nju Jorkut, i cili ishte epiqendra e pandemisë Covid-19 në SHBA, javën e kaluar nuk regjistroivdekje të reja nga Korona Virus dhe pa rënien e normës së tij tëpozitivitetit në nivelin më të ulët të regjistruar që kur filloipandemia. Të gjitha këto janë lajme të mira dhe përputhen me analizat e mia të mëparshme se pandemia në SHBA do tëpërfundojë këtë verë. Kjo kthesë në rezultate mund t’i atribuohetsuksesit të parashikuar të vaksinimit. Në një kohë që shumështete të botës vazhdojnë të përmbajnë infeksionet dhe tëpërmirësohen në qasjen dhe shpërndarjen e vaksinave, këtu në SHBA dy pyetje janë ende në nevojë për përgjigje: a ështëarritur imuniteti i tufës dhe sa kohë do të zgjasë imuniteti ndaj Covid-19.
IMUNITETI I TUFËS, ÇFARË ËSHTË DHE ÇFARË DO TË THOTË NË TËVËRTETË?
Për shumicën e komunitetit shkencor, fundi i kësaj pandemie përfshihet në dy fjalë: imuniteti i tufës. Në kohën kur një debatakademik shtjellon se kur ose edhe nëse SHBA mund të arrijë në një përqindje të mjaftueshme të njerëzve me imunitet për tëarritur këtë qëllim, disa shkencëtarë thonë se është koha qëpubliku të mos shqetësohet më për këtë dhe të ndjekë njëkëshillë të thjeshtë: Vaksinohuni. Kjo pandemi do të marrë fund kur mjaftueshëm njerëz të mbrohen nga sëmundjet e rënda dhe si pasojë hiqen nga “zinxhiri i infeksioneve”. Vaksinimi i bën tëdyja, ndihmon juve dhe ndihmon komunitetin tuaj të arrijëqëllimin për t’u kthyer në normalitet.
Pra, çfarë është imuniteti i tufës? Ideja e imunitetit të tufës filloi në mënyrë të çuditshme me lopët dhe jo me njerëzit, prandajpërdoret fjala “tufë”. Në vitin 1916, veterineri Adolph Eichhorn dhe kolegët vunë re se një kope (tufë) lopësh mund të bëhej e imunizuar kolektivisht nga një sëmundje, nëse shumica e kafshëve do t’i mbijetonin infeksionit fillestar. Që nga ajo kohë, imuniteti i tufës është bërë një term i përdorur zakonisht në epidemiologji dhe shëndetin publik për t’iu referuar pikës sëfundit matematikore të një epidemie sëmundjesh infektive. Kur një përqindje e caktuar e njerëzve janë të imunizuar, osenëpërmjet infeksionit ose vaksinimit, virusi nuk ka vende për t’upërhapur. Epidemia – ose, në këtë rast, pandemia – venitet dhe jeta kthehet në normalitet. Pragu i imunitetit të tufës mund tëndryshojë gjerësisht nga sëmundje në sëmundje. Me kaq shumëtë panjohura për Korona Virusin që shkakton Covid-19, ka qenënjë temë e shumë diskutuar. Gjatë rrjedhës së pandemisë, vlerësimet për pragun e nevojshëm për të arritur imunitetin e tufës janë luhatur nga 20% deri në 90% ose dhe më shumë. Përshumicën e komunitetit shkencor dhe studiuesve, duke përfshirëedhe mua, 60-70% dukej si numri magjik për t’u kthyer në normalitet. Deri në pranverën e vitit 2020, termi imuniteti i tufësishte term i rretheve akademike. Ndërsa Korona Virusi u përhapnëpër Azi, Evropë, dhe më në fund në SHBA, disa modeleparashikimesh fillestare treguan se kjo ishte e pa ndalshme dhe e pa kontrollueshme. Kjo çoi në këtë qasje të “imunitetit të tufës”, që do të thoshte “lëre virusin të shkojë”, lëre natyrën të marrëdrejtimin e saj. Por kjo nuk u fut kurrë në fuqi pasi u pranuagjerësisht se lënia e Korona Virusit të lirë të veprojë në njëpopullsi të caktuar do të kishte çuar në një numër edhe më të madh vdekjesh, ndoshta 1-2 milion të vdekur ne SHBA, disa vlerësime madje edhe e dyshifojnë ose trefishojnë këtë numër. Kjo ishte e pa pranueshme.
IMUNITETI NGA VAKSINAT APO INFEKSIONETNATYRORE, SA KOHË DO TË ZGJASË?
Ne e dimë se vaksinat punojnë në dy mënyra: së pari, atosigurojnë imunitet duke stimuluar antitrupat ndaj virusit i cilimund të ketë vetëm një përgjigje të përkohshme mbrojtëse. Sëdyti, dhe shumë të rëndësishme, ato fillojnë një formacion të “kujtesës” – T dhe B – qelizave, që ofrojnë mbrojtje më të gjatë nga ri-infeksioni viral. Pasi sistemi imunitar përshtatës e ka mundur pushtuesin, bëhen një pellg qelizash T dhe B që kanëjetë të gjatë. Këto limfocite të kujtesës mbeten të “fshehura” deri në herën tjetër që hasin të njëjtin patogjen. Megjithatë, këtë herë, ato prodhojnë një reagim imun shumë më të shpejtë dhe më tëfortë. Kujtesa është tipari kyç i sistemit imunitar përshtatës, duke bërë të mundshme mbrojtjen afatgjatë dhe prodhimin e antitrupave. Ka një shtim të literaturës që sugjeron se imuniteti Covid-19 pas infeksionit mund të zgjasë një vit, por disa qëtregojnë një mbrojtje shumë më të gjatë, ndoshta një imunitetgjatë jetës, duke u përmirësuar me kalimin e kohës veçanërisht pas vaksinimit. Kur merren së bashku, studimet sugjerojnë se shumica (por jo të gjithë) individët e vaksinuar që ishin infektuar më parë me SARS-CoV-2 nuk do të kenë nevojë për nxitjeshtesë të vaksinës. Ata që u vaksinuan pa e kontraktuar më parëvirusin ka të ngjarë të kenë nevojë për dozë shtesë në një moment në të ardhmen, ndoshta në disa vjet. Duket se imuniteti te këta individë luan shumë ndryshe, pasi “kujtesa imunitare” mund të duket ndryshe pas vaksinimit në krahasim me infeksionin natyror. Ky informacion i kohëve të fundit me shpresë do të ndajë frikën e zvarritur se mbrojtja kundër virusit do të jetë jetëshkurtër.
IMUNITETI NDAJ VIRUSIT COVID-19 A MUND TË JETË I PËRJETSHËM?
Imuniteti ndaj virusit që shkakton Covid-19 mund të jetë i përjetshëm, në kundërshtim siç është rasti me Korona Viruse të tjera që ndodhin natyrshëm dhe që shkaktojnë ftohje tëzakonshme. Ndryshimi është se këto viruse ndryshojnëndjeshëm çdo disa vjet. Pra, arsyeja pse ne infektohemi me virus të zakonshëm herë pas here gjatë gjithë jetës mund të ketëshumë më tepër të bëjë me variacion të këtyre viruseve dhe jo imunitetit tonë. Në fakt, qelizat e kujtesës B të prodhuara në përgjigje të infeksionit me SARS-CoV-2 dhe të rritura me vaksinimin janë aq të fuqishëm sa që pengojnë edhe variantet e virusit, duke mohuar nevojën për vaksina nxitëse. Njerëzit që u infektuan dhe u vaksinuan kanë një reagim të fuqishëm, sepseata vazhdojnë të evoluojnë antitrupat e tyre, që mund të zgjasinpër një kohë të gjatë. Është interesante se rezultati mund të mos zbatohet për mbrojtjen që vjen vetëm nga vaksinat, sepse kujtesaimunitare ka të ngjarë të organizohet ndryshe pas imunizimit, krahasuar me atë që pason infeksionin natyror. Në fund, nësejeni infektuar me SARS-CoV-2 apo jo, vaksinat do të sigurojnënjë mbrojtje të nevojshme dhe ndoshta afatgjatë kundër Covid-19, kështu që vaksinohuni.
* Nënkryetari i Federatës Pan-Shqiptare të Amerikës –VATRA.