Gjonaj: Kisha dhe xhamia e Tuzit ruajnë simbolikën e bashkëjetesës fetare

Nga Gjekë Gjonaj

Malësia mburret me atë tjerët e quajnëtolerancë fetare, por fakt është diçka e madhe se tolerancë: është bashkëjetesa midis qytetarëve besimit myslimanë dhe krishterë. Për malësorët feja gjithmonë ka pasurkuptimin e paqes, mirëkuptimit, solidaritetitdhe humanizmit. Ata  edhe këtë kohë, kurshumë vlera janë zbehur dhe kanë humburdiomethënien e mëparshme,  duhet qëndrojnë bashkuar vlerën e bashkëjetesësfetare.

Nëse ka ndonjë qytezë ku bashkëjetesa fetare trevat shqiptare Mal Zi  me vite   tëra kagjetur mishërimin e vet, ky është Tuzi, kryeqendra e Malësisë. Jo kot, shqiptarët ( malësorët) e besimit krishterë dhe myslimanëprej vitesh këtë qytezë vogël funksionojnë si  vëllezër një gjaku, një gjuhe dhe njëtrashëgime   përbashkët kulturore. Dhe kjo gjen shprehje terren. qendër qytezës  ndohet xhamia e Tuzit, një monument i vyer  itrashëgimisë kësaj qytezë.  Dhjetra metra larg saj dalje qytezës ndodhet Kisha e ShnaNdout, po ashtu  një vlerë e posaçme historiko-kulturore e kaluarës.  

kohën kur unë  isha nxënës i gjimnazit Tuzit  kam parë  diçka   pazakontë, nuk e kisha parë ndonjëherë parë. Aty asokoheprifti hynte xhami dhe hoxha futej pa asnjëhezitim kishë.   Kjo nuk  ishte  fotografia e vetme shfaqte  tolerancën  ndërfetare këtëqytezë. Prifti i kishës katolike Tuzit  PatërGjergji  dhe hoxha Rexhep Lika   ishin miq mirë. Një miqësi e krijuar ndërmjet  tyre  tregonse toleranca fetare  gjithmonë ka qenë për cdolakmi. Miqësia dhe respekti i ndërsjellë e kanë bërë gati të padukshëm faktin se ata predikojnë besime të ndryshme fetare. Pikërisht kjotolerancë fetare ka mrrekulluar gjithmonë sakam jetuar Malësi.

Këto   dy objekte kulti  bashkëjetojnë  qindravjet harmoni   plotë. Falë tyre Tuzi njihet si trevë me  bashkëjetesë fetare, e cila i ka rrënjët prej krijimit këtyre dy objekteve fetare. Prejatëherë e deri sot ka patur gjithnjëmirëkuptim dhe harmoni.  Kështu ka qenë, kështu  duhet jetë edhe ardhmen. Ato   për momentin ruajnë simbolikën e  bashkëjetesës fetare dhe  janë shembull i gjallëjo vetëm i tolerancës por edhe i bashkëveprimit. Janë  dy nga shembujt origjinalë dhe konkretë bashkejetesës fetare këtëhapësirë shumë vogël. Qytetarët e kësajqytezë  thonë se kjo është vërtetë një pasuri përta.

Kisha dhe xhamia e Tuzit, sikurse edhe gjithaobjektet tjera kultit Malësi, gjithmonëfunksionuan si qendra baritore , duke qenë  shërbim fesë përfaqësojnë. Domethënë  janë përdorur për t’u ardhur ndihmëbesimtarëve dhe fesë tyre. Për fat  regjimikomunist  nuk i shatërroi as  nuk i prishi këtoobjekte fetare, cilat gjithësesi  kanë rëndësihistorike dhe shërbejnë për të identifikuarperiudha  veçanta   historisë  trevës.

dy këto objekte fetare, ku predikohetfeja,paqja, harmonia mes njerëzve, atdhetarizmidhe gjithçka dobi individit dhe shoqërisë,   janë një oazë paqe e qetësie, cilat  i zhysin besimtarët një atmosferë devotshmërie, përkujitmi e lutjeje. Prandaj ato duhet t’imbrojmë, t’i ruajmë , e pse jo edhe  t’ivalorizojmë si vlera turistike për turistët vendasdhe huaj.  Ka ardhur koha që të kultivojmë më shumë dashuri ndërmjet vete pavarësisht përkatësisë fetare dhe të mos lejojmë që aspekti politik të ngurtësojë zemrat.