Si dhe kur mbaron kjo Pandemi?


Nga Dr. Pashko Camaj

Disa muaj parë, askush nuk e dinte ekzistonte SARS-CoV-2 (Covid-19), dhe aq pak, se do kalojë njëpandemi plotë, përhapur pothuajse çdo vend te botës, duke infektuar, deri tani, sa dihet, 7 milion njerëz. Ajo ka rrezikuar ekonomitë dhe sistemet e kujdesit shëndetësor gjithë botën, zbrazi hapësirat tona publike dhe mbushi spitalet. Ajo ka shkaktuar një ndarje njerëzve nga miqtë, familjet dhevendet e tyre punës. Me nje shpërthim, ajo ka trondit boten një shkallë cilën shumica prej nesh nuk e kemi parparë kurrë. Ashtu si dy luftërat botërore, ose Gripi Spanjoll i vitit 2018 parë, kjo pandemi tashmë ka lënë një shenjë pashlyeshme mbarë botën.

Disa prej nesh mund kenë dëgjuar ose mësuar se pandemiaglobale e kësaj shkalle mundë ndollë. Ekspertë shëndetitpublik kanë shkruar dhe paralajmëruar për mundësinë e njëshpërthimi tillë. Por keto paralajmërime, ishin vetëm arsye e mirë për bërë një prodhim Hollywood (Contagion-2011). Dhe kështu, frika u realitet pjesën e hershme këtij viti, kur mbetem duke u përpjekur t’i përgjigjem pyetjes: “çka tani?”

Ndërsa shikojmë përgjigjen tonë fillestare dhe hapat morëmpër rrafshuar kurbëndhe zvogëluar numrin e infektuarvedhe për zvogëluar numrin e viktimave, mësuam se edheShtetet e Bashkuara, me notën 83.5, larta IndeksinGlobal Shëndetit Sigurisë, organizatë kjo qe vlerëson çdovend gatishmërinë pandemike. Megjithatë, tani e dimë se ne ende nuk ishim përgatitur për një krizë tillë. fakt, asnjëvend botë nuk ishte. Qëllimi im nuk është përpiqem dhe fajësoj asnjë vend, por është e vështirë mos pyetëshçkanëse?”, dhe se “çka nëseduhet fillojë me origjinën e kësajpandemie globale! Kjo ese nuk do merret me përpjekjen për gjetur përgjigje për atëçka nëse“, por do flasë shumë përfatin e një pandemie, veçanërisht se si mbarojnë ato.

Ne e dimë se si filloi pandemia Covid-19: kafshët, siç janëlakuriqët, rajonin Wuhan Kinë, janë një pellg natyrorë illojeve ndryshme koronavirusit. Bazuar ato dimë, diku vjeshtën e kaluar, një nga keto llojesh, ‘kapercei njënjeri, dhe me ketë vendosi lëvizje pandeminë madheglobale, tash shumë se 100 vjet. Ajo ne nuk dimë, edhepse shumë spekulojnë, është se si do përfundojë pandemia. Kombinimet e faktorëve si transmetimi i lehtë i virusit, një sërëefektesh te njerëzit, me simptoma shkojnë nga krejt e butë e deri vdekjeprurës, bëjnë parashikim se si përfundon njëpandemi kaq e ndërlikuar. këto kushte, ekzistojnëpërfundime mundshme: një për këtë pandemi nuk është e mundshme; një e rrezikshme dhe vdekjeprurëse; dhe një mund zgjasë muaj dhe vite.

Mundësia e parë ( na ka kaluar tashmë) ishte një përgjigje e unifikuar globale për bllokimin, e njëkohësisht, për menaxhimin e kontrolluar virusit, si me SARS-in origjinal 2003. Tani ne e dimë rezultatin e kësaj mundësie, pandeminë e përhapur koronavirusit vitit 2020, pothuajse çdo vend.

Mundesia e dytë për t’i dhënë fund një pandemie është virusi bëjnë atë kanë bërë pandemitë e gripit kaluarën: kalljenëpër botë, duke lën pas viktima te shumta dhe pas imunitetin e mjaftueshëm përfundimisht nuk lejon virusi gjejëstrehues. Kjo do krijonte një skenarimuniteti tufës“, por gjithashtu do vinte me një çmim tmerrshëm. Ky virus është i transmetueshëm dhe virulent se ai i gripit, dhe kishtelënë pas shumë miliona vdekje, gjithë globin. Vlerësimetvetem për ShBA ishin 1-3 milion vdekjePrandaj u detyruam merrën masat per te cilat tashmë dijmë gjithë!

E treta (dhe për këtë pandemi) mundësia e vetme bazohet një kontroll dhe vaksinë: fundi i kësaj pandemie do arritet me një kombinim masave qe kan qen efektive kontrollin a pandemive mëparshme-duke vazhduar kontrollin shoqëror, ilaçe reja antivirale për lehtësuar simptomat, dhe fund vaksina. Taktikat epidemologjike agresive, siç janë izolimii sëmurëve, karantinimi i kontakteve tyre, zbatimi ikontrolleve sociale dhe përdorimi i mbulesave fytyrës, mund kufizojnë shpërthimet jenë lokalizuara. Këto janë taktika blejmë kohëderisa kemi një vaksinë sigurt dheefektive! Por ne e dimë kjo do marrë kohëdisaparashikime optimistike janë deri fund këtij viti.  Kemi shum arsye për besuar se vaksinë mund funksionojë mënyrë efektive, pra kur te jet gati. krahasim me virusin e gripit, koronaviruset nuk kanë aq shumë mënyra për depërtuarne qelizat njerëzore. Nëse kontrollojmë mekanizmin me cilinndërveprojnë me qelizat tona, virusi nuk mund pushtojë dhe replikohet qelizat tona, dhe kontrolli i këtij mekanizmi ështëajo do bëjë një vaksinë efektive. Ndërsa nuk jemi sigurtnëse vaksina do japë imunitet afatgjatë, si me fruthin, apo imunitet afatshkurtër si me gripin sezonal, ne e dimë se vetëmnjë vaksinë e sigurt dhe efektive do jetë fundi i kësajpandemie.