Shkruan: Nail Draga
Më 2 mars te vitit 1444 në Kishën katedrale të Shën Kollit, në Lezhë, aty ku sot gjendet edhe memoriali i Gjergj Kastriotit- Skënderbeut, u mbajt Besëlidhja apo Kuvendi i Lezhës, një nga ngjarjet më të rëndësishme të historisë së popullit shqiptar, gjatë periudhës së mesjetës e të tërë historisë kombëtare, ku u hodhën themelet e bashkimit kombëtar të popullit shqiptar. Ajo përbën një nga momentet më të ndritura të rezistencës antiosmane, në mesin e shekullit XV, pasi ishte bashkimi i parë politik e ushtarak mbarëshqiptar i njohur në historinë e Shqipërisë.
Kuvendi i Bashkimit, 2 Marsi 1444
Në historinë e mesjetës shqiptare, vend nderi zë 2 marsi i vitit 1444, sepse kemi të bëjmë me ngjarje të jashtëzakonshme në historinë e popullit shqiptar. Kemi të bëjmë me Kuvendin e Lezhës, kur Gjergj Kastrioti-Skënderbeu, pas kthimit nga Perandoria Osmane, përkatësisht Turqia, ia arriti qëllimit për të mbledhur në një kuvend të gjitha principatat shqiptare, me qëllimin e vetëm, për të luftuar kundër osmanlinjve.
Aleanca e fisnikëve shqiptarë
Në Kuvendin e Lezhës u krijua një aleancë politike dhe ushtarake e fisnikëve shqiptarë kundër pushtuesve osmanë.
Kuvendi u thirr me nismën e Gjergj Kastriotit-Skënderbeut. Në Kuvendin e Lezhës morën pjesë princa të shquar shqiptarë. Midis tyre ishin Gjergj Arianiti, Andrea Topia, Nikollë Pal Dukagjini, Teodor Muzaka i Riu dhe pjesëtarë të tjerë të kësaj familjeje, Lekë Zaharia, Lekë Dushmani, Gjergj Stres Balsha, Pjetër Spani si dhe përfaqësues të malësive shqiptare. Në Kuvend mori pjesë edhe sundimtari i Malit të Zi Stefan Cernojeviqi.
Kuvendi vendosi komandant të përgjithshëm të Lidhjes Gjergj Kastriotin Skënderbeun, duke njohur autoritetin e tij politik dhe ushtarak.
Lezha nuk ishte rastësi
Në sajë të dhënave historike mbajtja e Kuvendit të Besëlidhjes në qytetin e Lezhës nuk ishte rastësi, duke marrë parasysh se ky qytet në atë kohë ishte nën pushtimin e Venedikut, ku mënjanoheshin mosmarrëveshjet e pakënaqësitë që mund të lindnin ndërmjet sundimtarëve shqiptarë për vendin ku duhej të mbahej Kuvendi.
Por, nuk ka dilemë se ky tubim u mbajt në Lezhë me qëllim për të arritur pajtimin apo kompromisin në mes principatave shqiptare. Ishte ky një veprim diplomatik i Gjergj Kastriotit-Skënderbeut, për të përbashkuar princat shqiptarë, me të vetmin mision se të bashkuar mund të luftohet armiku. Dhe këtij misioni ia arriti qëllimit sepse për 25-vjet drejtoi luftën kundër pushtimit osman, ku shteti i Arbërisë ishte i lirë.
Kuvendi i Lezhës mori disa vendime, ku ndër kryesoret ishin, krijimi i një besëlidhjeje arbërore në krye me Skënderbeun, formimi i një ushtrie të përbashkët të komanduar nga Skënderbeu si kapiten i përgjithshëm dhe krijimi i një arke të përbashkët për të përballuar shpenzimet e luftës. Ushtria e Besëlidhjes u krijua e përbërë nga repartet e bujarëve shqiptarë dhe garda personale e Skënderbeut.
Po ashtu e arritur e veçantë e Kuvendit të Lezhës është e dhëna se kjo ishte një aleancë politike ushtarake, e cila bazohej në vendime demokratike nga kuvendi duke respektuar sundimin e fisnikëve në tokat e tyre.
Besëlidhja e Lezhës në historinë shqiptare shënon një hap përpara bashkimit politik të tokave shqiptare në një shtet të përqendruar, me të cilin arrin pikën kulmore tradita shtetërore në mesjetën shqiptare. Besëlidhja e Lezhës ishte kuvendi ku u hodhën themelet e bashkimit kombëtar dhe të traditës shtetërore të shqiptarëve.
Propozimi pa përgjigje
Në sajë të informacionit që disponojmë ne lidhje me Kuvendin e Besëlidhjes së Lezhës, deri me tash në Kuvendin e Shqipërisë është depozituar vetëm një kërkesë. Kështu në vitin e kaluar, deputeti socialist Eduard Ndreca nga Lezha, ka kërkuar shpalljen e 2 marsit, ditë të “Kuvendit të Besëlidhjes së Lezhës’, si festë kombëtare. Deputeti i Lezhës ka depozituar në Kuvend një projektligj me nr.413, me 06.02.2023 që kërkon që 2 marsi të futet në kalendar si festë zyrtare.
Sipas Ndrecës, kjo ditë duhet të shpallet si festë zyrtare pasi është ngjarja më e rëndësishme historike e vendit tonë dhe se brezat e ardhshëm duhet ta kujtojnë këtë ditë dhe të jenë krenarë për trashëgiminë historike shqiptare. Në kërkesë ne mes tjerash ceket se “Projektligji ‘për shpalljen e 2 Marsit (1444), Kuvendi i Besëlidhjes se Lezhës si festë zyrtare e Republikës së Shqipërisë’ është në shërbim të vlerësimit sa më dinjitoz të figurës së Heroit tonë Kombëtar, Gjergj Kastriotit-Skënderbeut dhe përkujtimit e respektimit të ngjarjes më të rëndësishme ne historinë e popullit shqiptar, duke bërë të mundur që të gjithë shqiptarët e sotëm dhe sidomos brezat që do të vijnë, të jenë krenarë për trashëgiminë tonë historike kaq të lavdishme”, thuhet në projektligj.
Por, ndonëse ka kaluar një vit nga paraqitja e kësaj kërkese, nuk disponojmë informacion se në lidhje me këtë çështje është diskutuar në Kuvendin e Shqipërisë. Pse, nuk janë treguar aktiv në lidhje me këtë çështje mbetet të supozojmë por një veprim i tillë nuk mund të arsyetohet më asgjë, që tregon dobësi personale, morale e partiake të deputetëve e partive politike të përfaqësuara në kuvend.
Përfundim
Data e 2 marsit të vitit 1444 nuk është një datë e thjeshtë, por është më shumë, sepse kemi të bëjmë me Besëlidhjen e Lezhës e cila përbën një prej ngjarjeve më të rëndësishme të historisë së mesjetës te popullit shqiptar.
Andaj, ndaj kësaj ngjarjeje me peshë mbarëkombëtare askush nuk mund të qëndrojë indiferent, sepse ajo ne vete mban mesazhin e bashkimit të popullit shqiptar si në të shkuarën, tashmen dhe të ardhmen. Pikërisht, duke marrë parasysh një mesazh të tillë, shpallja e kësaj date për festë zyrtare kombëtare mbetet obligim moral e kombëtar për të gjithë shqiptarët.