Nga: Dr. Pashko R. Camaj, Doktor i Shkencave të ShëndetitPublik *
HEZITIMI NDAJ VAKSINAVE DHE PASOJAT
Në një botë që është e lidhur në një rrjet të gjerë, të padukshëm,me dendësi befasuese të ndërlidhjeve tona të shumta, nuk është e vështirë të thuhet se e gjithë bota është vetëm ‘gjashtë gradë’ larg – ideja se të gjithë njerëzit mesatarisht janë gjashtë, ose më pak, lidhje shoqërore (breza) larg njëri – tjetrit. Ndërsa kjomund të jetë e dobishme per shume gjëra, nuk është mirë kurpërpiqeni të kontrolloni një pandemi. Si rezultat, nëseinfektoheni me koronavirus, numri i njerëzve që mund t’idëmtoni pa dashje mund të jetë astronomik. Në shtim te këtijproblemi, mungesa e qasjes së vaksinave në një pjesë të madhetë botës, ose hezitimi ndaj saj, në vendet ku ato janë në dispozicion, është një recetë që kjo pandemi të vazhdojë dhe tëvazhdojë. Përpjekjet zbutëse si testimi, distancimi dhe maskimidhe madje edhe bllokimet janë mjete të përkohshme dhe tëpapërsosura për të parandaluar përhapjen e virusit. Vaksinimiështë më i afërti që do të kemi ndonjëherë për të pasur një gjë tësigurt në betejën në dukje të kotë për t’i dhënë fund kësajpandemie. Ndërsa pandemia u tërbua në të gjithë globin, ne u mbyllëm, u maskuam, u distancuam shoqërisht, u kapëm nga paniku, ndërsa prisnim me durim një vaksinë që do të na lejontetë rifillonim një pamje të jetës normale. Në fund të vitit 2020, në një kthesë mahnitëse të shpejtë, vaksinat u bënë realitet dhe ne filluam të dilnim nga letargjia. Por pastaj, virusi na hodhi njëkurbë, siç kanë tendencë të bëjnë viruset, dhe varianti Delta nagoditi.
TË PUSHTOSH NJË SËMUNDJE INFEKTIVE NË ZHVILLIM
Siç kemi mësuar nga e kaluara, të pushtosh një sëmundjeinfektive në zhvillim nuk është e lehtë. Ndërsa ne po mësojmëvazhdimisht më shumë rreth këtij virusi dhe si ta menaxhojmëatë më së miri, ai gjithashtu ndryshon shpesh. Kjo do të thotë qëedhe sjellja jonë duhet të adoptohet. Ende ka shumë studimeduke u zhvilluar, por në këtë pikë duket se Delta jo vetëm qëështë më ngjitëse se versionet e tjera të virusit SARS-CoV-2, por në disa raste, mund të përhapet edhe tek njerëzit që janëplotësisht të vaksinuar. Për këtë arsye, tani, duke u maskuar kurjeni në turma dhe mjedise të brendshme, nuk mund të jetë vetëmmbrojtja e njerëzve të pavaksinuar. Është edhe për të mbrojturnjerëzit e vaksinuar për të cilët vaksina ndoshta nuk ishte aqefektive. Ne e dimë që vaksina nuk krijon një fushë të forcësmagjike os mure të pa penetrueshëm rreth një individi që i përgjigjet virusit. Lajmi i mirë është se për momentin, për tëvaksinuarit, ata kanë shumë më tepër mbrojtje se çdokush prej nesh para vaksinës. Vlen të përmendet se shumica dërrmuese e shtrimeve në spital për shkak të Covid-19 tani janë në mesin e njerëzve të pavaksinuar. Në fakt, sipas Qendrave Amerikane përKontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (CDC), që nga 18 Gushti, më shumë se 170 milion (më shumë se gjysma e popullsisë amerikane) janë vaksinuar plotësisht dhe megjithatë, 98 përqind e atyre që janë të shtruar në spital janë tëpavaksinuar. Kjo do të thotë që vaksinat janë ende duke bërëpunën e tyre. Ajo që kemi mësuar është se njerëzit ende mund tëinfektohen, por me vaksinën, sistemi imunitar përgjigjet aqshpejt saqë personi nuk ka një shans të ndihet i sëmurë, osendoshta ata ndjehen të sëmurë butë ose mesatarisht. Sidoqoftë, shmangia e spitalit nuk do të thotë se marrja e Covid-19 nukështë punë e madhe. Dhe sa më shumë qarkullon virusi, aq më shumë kërcënim paraqet për të gjithë ne dhe jo vetëm tëpavaksinuarit. Pra, përballë Delta -s, dhe ndërsa vala e fundit po arrin kulmin, është mirë që të gjithë të kthehemi të praktikojmëpak më shumë kujdes.
ÇFARË JANË RI-INFEKSIONET APO ‟BREAKTHROUGHINFECTIONS”?
Ciklet e pafund të lajmeve dhe mediat sociale viraleparalajmërojnë për “infeksione të mëdha” tek njerëzit tashmë tëvaksinuar për Covid-19. Fatkeqësisht, këto raporte lënëpërshtypjen e gabuar se mbrojtjet e siguruara nga vaksinat nukpo funksionojnë. Ndërsa përhapin ndjenjën e frikës sëpaarsyeshme, ato gjithashtu mund të nxisin ngurrimin mesmiliona njerëzve në SHBA që ende nuk kanë marrë një vaksinë. Por ne e dimë se infeksionet nuk dihet që ndodhin vetëm pas vaksinimit Covid. Ato ndodhin shpesh pas vaksinimit kundërshumicës së sëmundjeve infektive si gripi, fruthi dhe shumë tëtjera. Në një mënyrë, SARS-CoV-2, është i veçantë: më shumëse çdo patogjen tjetër me të cilin njerëzimi duhej të merrejndonjëherë, ai i ka siguruar publikut të gjerë mësime në imunologji. Terma të tillë si “infeksionet breakthrough“, “imuniteti i tufës“, “distancimi shoqëror” dhe shumë të tjerë, kanë fituar një njohje të gjerë. Këto terma janë shqyrtuar dhe raportuar nga shumë “shkencëtarë” të sapokrijuar dhe ka shumëprej tyre. Gjithçka që lidhet me Covid -in, veçanërisht vaksinat, shikohet nga këta “shkencëtarë” të paskrupullt me mikroskopin e tyre elektronik për t’u ndjekur nga një përgjigje “Unë ju thashë” për çdo çështje. Një përgjigje e thjeshtë për ta është: asnjëvaksinë nuk është njëqind për qind efektive, dhe megjithëse disa janë më të mira se të tjerat, shumica e tyre kanë disa infeksionetë përparuara, përfshirë vaksinat Covid. Një “breakthrough” thjesht do të thotë që një person i vaksinuar ka rezultuar pozitivpër agjentin shkaktues të sëmundjes, jo se ai do të sëmuret osedo të transmetojë infeksionin tek dikush tjetër. Shumica e njerëzve të vaksinuar të infektuar nuk kanë simptoma, dhe ata qëkanë, ka tendencë të kenë sëmundje të butë. Edhe me variantinDelta të SARS-CoV-2, vaksinat ofrojnë mbrojtje tëjashtëzakonshme kundër sëmundjeve serioze ose vdekjes. Shifrat e tregojnë këtë qartë: nga 170 milion te vaksinuar kemiregjistruar vetëm rreth 170 mijë raste breakthrough infeksione, dmth, një përqind. Po dhe nëse këto numra janë të nën-raportuara ngaqë ka mundësi që një numër njerëzish mos tëbëjnë teste sepse nuk kanë simpoma, dhe në realitet janë dyfishi, prapë del se mund të jenë vetëm dy përqind të vaksinuarve që ri-infektohen. Pra nëse ndodh që ti ekspozoheni virusit dhe tëtestuar pozitiv për Covid-19, është shumë e shumë më mirë qëkjo të ndodhë pas e jo para vaksinimit.
VAKSINA ZVOGËLON TRANSMETIMIN E VIRUSIT
Numrat nënvizojnë sesi realiteti ndonjëherë shtrembërohet në ndërgjegjen e publikut. Rastet e përparimit nuk ndodhin sepsevaksinat janë joefektive. Imuniteti mund të dobësohet me kalimin e kohës, dhe një vaksinë mund të jetë më pak efektivepër një patogjen të caktuar. Vaksina e fruthit-shytave-rubeolës(MMR) është një shembull: mbrojtja e saj kundër fruthit është e fortë, por imuniteti ndaj shytave që jep është më pak. Pra, edhevaksina e fuqishme e fruthit ka një histori të përparimit tëinfeksionit. Një shpërthim i fruthit në fund të viteve 1980 qëpërfshiu kryesisht të rinjtë e vaksinuar çoi në një ndryshim tëpolitikës që kërkonte dy doza në vend të një. Doza e parë MMR jep rreth 90 përqind mbrojtje për një jetë, por doza e dytëmbulon rreth gjysmën e 10 përqind të mbetur. Duke pasurparasysh ngjitshmërinë e lartë të fruthit, marrja e mbulimit më tëlartë të mundshëm ishte vendimtare. Vaksinat kundër Covid pritet të zvogëlojnë transmetimet në mesin e atyre, me njëinfeksion me përparim asimptomatik. Pra, fakti është se ata qëjanë të imunizuar kanë shumë më pak të ngjarë të infektohen, dhe edhe nëse infektohen, rreziku i transmetimit të virusitzvogëlohet. Një arsye është se sasia e koronavirusit, ngarkesa e tij virale, është më e ulët në infeksione të tilla, kështu që ka më pak për t’u transmetuar te të tjerët. Të dhënat shkencore janë në dispozicion, dhe vaksinat janë mrekullisht efektive në zvogëlimin e transmetimeve. Mesazhi për ata që mbeten tëpavaksinuar duhet të jetë: Vaksinohuni dhe mos lejoni që virusit’ju dëmtojë ose t’ju përdorë për të dëmtuar të tjerët!
* Nënkryetari i Federatës Pan-Shqiptare të Amerikës –VATRA.